Erasmus Universiteit Rotterdam [ Erasmus University home page | Dept. of Philosophy home page ]
 
 
 

Confrontatie der geesten
Klassieke werken uit de 19e en 20e eeuw

Studiejaar 2006-2007
Docenten: Henri Krop en Gijs van Oenen

 


Tijd: 2e trimester (4/1 - 8/3 2007) op donderdagen van 13-14.45 uur, zaal H15-29
        3e trimester (5/4 - 14/6 2006) op donderdagen van 13-14.45 uur, zaal H4-16

Deze ‘minor’ van in totaal 10 ECTS, aangeboden in het 3e Bachelorjaar en verdeeld over 2 trimesters, staat open voor alle studenten van de EUR. Zij is echter in het bijzonder toegesneden op studenten in een sociale, culturele en historische wetenschap.In de loop van de studie kom je als student regelmatig in aanraking met ‘grote denkers’, zonder dat er voldoende gelegenheid bestaat op zo’n persoon, of de cultuurhistorische betekenis van diens denken, nader in te gaan.

In deze cursus wordt deze gelegenehd wel gegeven, door besperking van een aantal klassieke denkers uit de 19de en 20ste eeuw.Telkens gaat daarbij in algemene zin om de vraag hoe de moderne samenleving is ontstaan en hoe daarop in de geestes- en maatschappijwetenschappen is gereflecteerd. We beogen de relatie te laten zien tussen de ontwikkeling van de wetenschappen en de algemene historische en culturele ontwikkeling van Europa. Tenslotte hopen we langs deze weg ook de vakoverstijgende betekenis van de besproken denkers te kunnen laten zien en daarmee aan te zetten tot een verdere verkenning van de raakvlakken van de eigen discipline met andere sociale en geesteswetenschappen.

De cursus beslaat twee trimesters (elk 5 ECTS). In het eerste van de twee trimesters bespreken we een aantal belangrijke vertegenwoordigers van het voortuitgangsdenken binnen de traditie van de Verlichting. In het daarop volgende trimester komen juist cultuurkritische benaderingen aan de orde, waarin we de ‘schaduwzijden’ van het Verlichtingsdenken en van de moderne samenleving nader onder de loep nemen.

Concreet zullen de volgende denkers en thema’s worden besproken

nb: links verwijzen naar downloadable teksten!

Deel I (trimester 2)  Reflectie op de verlichting en de moderne samenleving

a) omwentelingen in de 19e eeuw
Kant: het ontstaan van de nieuwe filosofie (Was ist Aufklarung?, plus: Idee zu einer allgemeinen Geschichte) (4/1)
Hegel: de burgerlijke samenleving  (11/1)
Fichte: de natie  (19/1), tezamen met Renan, Que'est-ce qu'une nation?) , (18/1)
Feuerbach: het einde van de religie (Das Wesen des Christentums) (25/1)
Marx: het kapitalisme  (1/2)  (het kommunistisch manifest)
Comte: de industriële samenleving (Discours sur l'esprit positif)  (8/2)

b) het pleidooi voor de liberale democratie in de 20e eeuw

Popper: de open samenleving en haar bedreigingen  (15/2) (te lezen: hfdstn 22 en 23 uit The open society & its enemies)
Arendt: de politieke versus de sociale sfeer (22/2)
Rawls: rechtvaardigheid in maatschappelijke instituties  (1/3)
Habermas: rationaliteit, rationalisatie en de bedreigingen van de leefwereld  (8/3)

 

Deel II (trimester 3)  Romantiek en cultuurkritiek

Tocqueville: kritiek op de Franse Revolutie (5/4, GvO)
- Over de Franse revolutie. Bloemlezing, samengesteld en ingeleid door J.M.M. de Valk. Kok Agora, Kampen 1988, p. 43-61 (Oorspr.: L’Ancien Régime et la Révolution. Michel Lévy, Paris 1856)
Darwin: kritiek op de teleologie  (12/4, HK)
- The origin of species (1859). Chapters 3 & 4. Source: www.literature.org/authors/darwin-charles/the-origin-of-species/
Nietzsche: kritiek op de menselijke moraal  (19/4, HK)
- Jenseits von Gut und Böse & Zur Genealogie der Moral. DTV/De Gruyter, p. 11-29 en 257-275
Huizinga: (HK/GvO)
- Homo ludens. Proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur. H.D. Tjeenk Willink, Haarlem 1938 (1952).
Weber: kritiek op de rationaliteit (3/5, GvO en HK)
- Wissenschaft als Beruf en Politik als Beruf [downloadbaar]
Horkheimer/Adorno: kritiek op de verlichting (10/5, HK/GvO)
- Dialektik der Aufklärung. Suhrkamp 1986 (1945), p. 9-23

[17/5: hemelvaartsdag]

Kuhn: kritiek op de wetenschappelijke vooruitgang (24/5, HK)
- De structuur van wetenschappelijke revoluties. Boom, Meppel/Amsterdam 1972. h.9, p. 128-50. (Oorspr.: The structure of scientific revolutions, University of Chicago press 1962)
Sennett: kritiek op de intimiteit (31/5, GvO)
- The fall of public man. Faber & Faber 1977.
Foucault: kritiek op het vrije subject (7/6, GvO)
- Nietzsche, genealogy, history. In: Paul Rabinow (ed.), The Foucault reader. Pantheon, New York 1984, p. 76-100. (oorspr: ‘Nietzsche, la généalogie, l’histoire’, 1971)
Said: kritiek op de westerse vooringenomenheid (14/6, GvO/HK)
- Orientalism. Pantheon 1978.

 

 
 

Laatste wijziging: 23 april 2007

U kunt ook: